นางสาวอรณี พลศร พระพุทธเจ้าหลวงประพาสต้นกำแพงเพชร และในหลวงเสด็จกำแพงเพชร

[apairach]

                                                                                            บทความ
                                                       เรื่อง พระพุทธเจ้าหลวงประพาสต้นกำแพงเพชร และในหลวงเสด็จกำแพงเพชร         
              วันที่ ๒๕ สิงหาคม ๒๕๕๗ ได้ฟังเสวนา พูดคุย เรื่องพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จเมืองกำแพงเพชร ทำไมท่านถึงเสด็จมาที่กำแพงเพชร มีอะไรดีและขั้นตอนที่ท่านได้เสด็จประพาสมาที่ตรงไหนบ้าง เรื่องที่ท่านเสด็จมาไหว้พระบรมธาตุ นครชุม และ พระพุทธเจ้าหลวงจึงต้องเสด็จมาเมืองกำแพงเพชร เพราะสมัยก่อนเมืองกำแพงเพชรกับกรุงเทพมหานครไกลกันมาก ทำไมเฉพาะเจาะจงมาที่กำแพงเพชร ทำไมไม่ไปตาก นครสวรรค์
              พระพุทธเจ้าหลวง หรือ รัชการที่ ๕ พระองค์เสด็จมาที่กำแพงเพชรเหตุผลสำคัญมากที่สุดคือใครที่มานครชุมคือพวกเดนตาย เดนตาย แปลว่า ถ้าจะตายให้เอามาไว้ที่นครชุม เพราะฉะนั้นถ้าพ่ายพลได้อพยพหมดเลยแม้แต่วัดพระบรมธาตุก็ยังไม่มีพระอยู่ถ้าจะมาเหนือให้หันหน้าทางกำแพงเพชร ถ้าหันหน้าไปทางนครชุมจะเป็นไข้ป่าตายรัชกาลที่ ๕ จะเสด็จมาที่นี่เห็นว่าที่นี่ แม้กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ยังไม่กล้ามาแล้วคนธรรมดาอย่างพวกเราจะไม่อยู่ได้อย่างไร เหตุผลคนอื่นไปอยู่ที่อื่นหมดนี่คือสาเหตุสำคัญไม่มีใครกล้ามานครชุม ถ้าจะมารับราชการที่นี่ต้องเอาหม้อใหม่แขวนคอมาเอามาเตรียมใส่กระดูกกลับบ้าน พระองค์จะลบล้างคำสบประมาทนี้จึงเสด็จมาที่กำแพงเพชรตามรอยพระบาทต้น พระพุทธเจ้าหลวง ประพาสต้น วันที่ ๒๓ สิงหาคม ๒๔๔๙ประพาสต้น คือการเสด็จโดยไม่เป็นทางการ ไม่ประสงค์ที่จะให้มีการต้อนรับ เพื่อพระองค์จะได้มีโอกาสทอดพระเนตรเห็นความสุขทุกข์ของประชาชน อย่างไม่มีการเตรียมการไว้ พระพุทธเจ้าหลวงเสด็จสู่เมืองกำแพงเพชรดินแดนที่เต็มไปด้วยวัฒนธรรมต่างๆพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จประพาสต้นเมืองกำแพงเพชรนั้นพระองค์ออกจากพระราชวังสวนดุสิตตั้งแต่วันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2449 รอนแรมมาทางเรือโดยผ่านแม่น้ำเจ้าพระยาถึงบ้านแดน เขตรอยต่อระหว่างกำแพงเพชรกับนครสวรรค์ในครั้งนั้น เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2449พระพุทธเจ้าหลวงเสด็จมากับโอรสของพระองค์หรือรัชกาลที่ 6นั้นเอง เสด็จประพาสครั้งนี้ก็เพื่อให้รัชกาล6 เขียนพระยานิพนธ์เกี่ยวกับเมืองต่างๆของเมืองกำแพงเพชรถวายพระพุทธเจ้าหลวงแต่ก็ไม่เป็นที่น่าพึงพอใจเท่าไรจึงเป็นเหตุให้พระองค์และรัชกาลที่ 6เสด็จประพาสเมืองกำแพงเพชรถึง ๓ ครั้ง เพื่อนเขียนพระยานิพนธ์ให้เป็นที่น่าพึงพอใจและสาเหตุอีกหนึ่งประการคือพระองค์อยากให้รัชกาลที่ 6 มาดูแลเมืองเหนือหรือเมืองพระร่วง ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง
              ในวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2449 ทรงเข้าสู่ตัวเมืองกำแพงเพชรประทับแรมที่ พลับพลา บริเวณใกล้กับวัดชีนางเกา ปัจจุบันเป็นบ้านพักของผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชร เช้าวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2449 พระองค์เสด็จผ่านวัดเล็กๆทำด้วยแลง ผ่านที่ว่าการเมืองที่สร้างยังไม่เสร็จ เสด็จเข้าทางประตูน้ำอ้อยในปัจจุบันรื้อไปแล้วได้ทอดพระเนตรสามประตูคือประตูน้ำอ้อย ประตูบ้านโนน ประตูดั้น เสด็จเข้าไปในวัดพระแก้วตอนหน้าเป็นวิหารใหญ่ เสด็จต่อไปจนถึงวัดช้างเผือก ไปศาลหลักเมืองแล้วไปที่สระมนพระราชวังโบราณของเมืองกำแพงเพชร หลวงอนุรักรัฐกิจเป็นผู้ออกแบบสร้างถวายพระกระยาหารกลางวันให้พระพุ?เจ้าหลวงที่สระมนหลังเสวยพระกระยาหารแล้วพระองค์ได้ถ่ายรูปคนงามเมืองกำแพงเพชร ซึ่งหลวงอนุรักรัฐกิจเป็นคนจัดหามาให้ความจริงราษฎรที่มานั่งอยู่ที่หมู่บ้านนี้หน้าตาดีกว่าก็มี ทรงตรัสชมผู้หญิงเมืองนี้นับรูปพรรณสันฐานดีกว่าเมืองอื่น คนงามทั้ง 4 คนมี หวีด บุตรหลวงพิพิธอภัย อายุ 16 ปี คนนี้รู้จักโพสถ่ายรูปจึงได้ถ่ายรูปเฉพาะเดียว ส่วนอีก 3 คนไม่ได้ถ่ายเสร็จแล้วพระองค์เสด็จไปที่ศาลพระอิศวรถ่ายรูปซากปรักหักพังของศาลพระอิศวรตรัสถึงคนเยอรมันมาลักรูปพระอิศวรไป ปัจจุบันตามกลับมาได้แล้ว
พระพุทธเจ้าหลวงเจ้าประพาสต้นเมืองกำแพงเพชรรวมทั้งสิ้น10วัน เช้าวันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ.2449ทรงลงเรือข้ามฟากไปฝั่งตะวันตกยังไม่ขึ้นที่วัดพระธาตุเลยไปคลองสวนหมาก ต้องขึ้นไปไกลหน่อยแต่ต้นทางที่จะเข้าไปเรียกว่า แม่พล้อ พระองค์ทรงขึ้นไปถ่ายรูปบ้านสองหลัง แล้วจึงกลับออกมาจอดเรือเสวยพระกระยาหารบริเวณหาดกลางน้ำ เสร็จแล้วจึงล่องเรือลงมาขึ้นที่พระธาตุ ซึ่งแต่เดิมเป็นพระเจดีย์อย่างเดียวกับที่วัดพระธาตุใหญ่องค์หนึ่งโดยพระยาตะก่า แต่ยังไม่เสร็จพระยาตะก่าก็เสียชีวิตลง พะโป้จึงได้มาปฏิสังขรณ์ต่อได้ยกยอดฉัตรซึ่งมาแต่เมืองมะระแหม่ง พระเจดีย์ทาสีเหลือง มีลายปูนขาว แลดูในแม่น้ำงามดี
              นอกจากนี้แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถเสด็จเมืองกำแพงเพชรจำนวน 3 ครั้งด้วยกันโดยครั้งแรกเสด็จเมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2510 ในงานสรวงสังเวยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงรับศีลในพิธีสงฆ์ จากนั้นเสด็จมายังศาลากลางจังหวัดกำแพงเพชรเพื่อเสวยพระกระยาหารกลางวัน จนกระทั่งเวลา 14.30 นาทีจึงเสด็จออกมาปลูกต้นสัก ณ บริเวณหน้าศาลากลาง โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯทรงปลูกต้นสักด้านขวาและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถทรงปลูกต้นสักด้านซ้ายของศาลากลาง แล้วเสด็จไปเยี่ยมพสกนิกรของพระองค์ ภาพที่ชาวกำแพงเพชรประทับใจคือพระองค์ทั้งสองทรงโบกพระหัตถ์ให้แก่ราษฎรของพระองค์เป็นภาพที่ชาวจังหวัดกำแพงเพชรประทับใจจนถึงปัจจุบันนี้
ในวันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ.2515 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถและสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯเสด็จบำเพ็ญพระกุศลถวายผ้ากฐินส่วนพระองค์ ณ วัดคูยาง นอกจากนี้ยังพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์จำนวน 60,000 บาทเพื่อเป็นทุนสร้างวัด นอกจากนี้ยังพระราชทานให้อันเชิญพระปรมาภิไธยยอด ภปร มาประดิษฐ์สถานยอดด้านหน้าและพระราชทานให้อันเชิญพระปรมาภิไธยยอด สก  มาประดิษฐ์สถานยอดด้านหลัง
              เมื่อวันที่ 23 มกราคม พ.ศ. 2521 เป็นครั้งที่ 3 ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถและสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯเสด็จมาเมืองกำแพงเพชรทรงพระราชทานธงลูกเสือชาวบ้านของอำเภอต่างๆรวม 117 รุ่น ณ อำเภอเมืองกำแพงเพชร และทรงเยี่ยมพสกนิกรที่มาเฝ้ารับเสด็จบริเวณนั้น ซึ่งบ้านกิโล 2 บ้านกิโล 3 บ้านกิโล 6และบ้านบริเวณใกล้เคียงเขตอำเภอเมืองกำแพงเพชรของพระราชทานให้ทรงช่วยเหลือจัดหาน้ำให้ราษฎรใช้ในการเพาะปลูกและบริโภค อุปโภค พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระราชดำริ เมื่อวันที่ 30 มกราคม พ.ศ.2521 ให้ชลประทานพิจารณาวางโครงการชลประทานเพื่อจัดหานำให้ราษฎรในบริเวณดังกล่าว
              เสร็จประพาสต้นของพระพุทธเจ้าหลวงเป็นการเสด็จประพาสต้นที่นำความปลาบปลื้มล้นพ้นมาสู่เมืองกำแพงเพชร และไม่เพียงเท่านั้นยังขจัดภัยจากความกลัวโรคร้ายภัยพิบัติต่างๆของชาวสวนหมาก ทำให้หมู่บ้านเล็กๆเติบโตขึ้นเป็นตำบลนอกจากนี้แล้วยังมีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถและสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯเสด็จประพาสเมืองกำแพงเพชรทรงพระราชทานสิ่งต่างๆมากมายให้กับคนกำแพงเพชร ซึ่งเป็นที่ประทับใจและปลาบปลื้มยิ่งนักแก่คนเมืองกำแพงเพชร ยิ่งตอนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ทรงโบกพระหัตถ์อยู่บนเครื่องบินเฮลิคอปเตอร์ กำลังทะยานขึ้นสู่อากาศเพื่อเสด็จสู่จังหวัดพิษณุโลก




นางสาวอรณี  พลศร     ๕๕๑๑๒๑๕๓๘
โปรแกรมวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์