พระกำแพงสามขา พระบูชาล้ำค่า แห่งเมืองกำแพงเพชร
เมืองกำแพงเพชร ได้รับยกย่องจากองค์การยูเนสโก แห่งสหประชาชาติ ให้เป็นเมืองมรดกโลก ร่วมกับสุโขทัยและศรีสัชนาลัย ย่อมแสดงถึงความสำคัญของเมืองกำแพงเพชร ที่โลกยกย่องว่ามีอารยธรรม วัฒนธรรม และศิลปกรรมอันสูงส่ง มีค่าล้ำมีความเป็นอัตลักษณ์ของตนเอง มาตลอด กำแพงเพชรจึงมีพระพุทธรูปที่ล้ำค่าและมีพุทธศิลป์เป็นของตนเอง อันเป็นเอกลักษณ์สำคัญ ของเมืองกำแพงเพชร เมืองมรดกโลก พระบูชาที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะเมืองกำแพงเพชร องค์นี้คือ พระกำแพงสามขา
พระกำแพงสามขา มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าพระกำแพงขาโต๊ะ เป็นพระพุทธรูปของกำแพงเพชรแท้ๆ สร้างสมัย กำแพงเพชร เป็นเมืองลูกหลวง แห่งอาณาจักสุโขทัย สร้างราวพุทธศักราช ๑๙๐๐ - ๒๐๐๐ พบได้ทั่วไป ในเกือบทุกวัดในเมืองและนอกเมือง กำแพงเพชร มีหลายขนาด ที่ผู้เขียน เคยพบมีตั้งแต่ หน้าตัก สามนิ้ว จนถึง สิบสองนิ้ว เหตุที่เรียกขานว่าสามขาเพราะ แท่นที่ประทับของพระพุทธรูป มีสามขา เพราะมีด้านหน้าสอง ขา และด้านหลังหนึ่งขา รวมเป็นสามขา ผู้ค้นพบครั้งแรกๆเมื่อประมาณ ร้อยปีที่ผ่านมา ตั้งแต่กรุพระเมืองกำแพงเพชรยังไม่แตก ระยะแรกๆ ผู้แสวงหาทั้งหลาย เก็บแต่ของมีค่าในกรุพระ เช่น เครื่องเงิน เครื่องทอง เพชรนิลจินดา พระกำแพงสามขาและพระบุชา ตลอดจนพระเครื่อง ไม่เป็นที่ต้องการของผู้แสวงหา เมื่อราวร้อยปีกว่า (๒๔๓๐ถึง ๒๔๕๓) ที่ผ่านมา พระบูชาเริ่มมีผู้สนใจเก็บไปเป็นสมบัติส่วนตัวมากขึ้น พระกำแพงสามขา ค่อยๆหายไป ในช่วงปี ๒๔๕๐ -ถึง๒๔๗๐ คติที่ว่า “พระควรอยู่วัด” หายไปจากความเชื่อ พระบูชากลายเป็นที่ต้องการของผู้แสวงหา มากขึ้น เมื่อพระบูชา หมดไป จากกรุ พระเครื่อง เริ่มหายากมากขึ้น ในที่สุด ในราวปีพุทธศักราช ๒๔๗๐ ถึงปี ๒๔๙๐ พระเครื่อง ก็กลายเป็นสมบัติ ของนักแสวงหา ในหายไปหมดจากกรุ อยู่ในครอบครองของ ข้าราชการและคหบดี ในเมืองกำแพงเพชร ตลอดจนคหบดีและข้าราชการต่างเมืองที่สนใจสะสมพระเครื่องและพระบูชามากขึ้น สนนราคา ของพระราคาสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว จนคนสามัญจับต้องเป็นเจ้าของไม่ได้
พุทธลักษณะ ของพระกำแพงสามขา ที่พบส่วนใหญ่เป็นปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ พระหัตถ์ขวาวางบนพระชานุ ขวาพระองคุลีทั้ง ๕ ไม่เท่ากัน เหมือน มนุษย์ธรรมดา พระดัชนี ชี้ลงล่างราว ให้แม่พระธรณีเป็นพยาน ในคราวปราบพญามาร พระหัตถ์ซ้ายวางบนพระเพลา หงายพระหัตถ์แผ่งดงาม พระวรกายงดงามพระอุระนูน พระอุระใหญ่เม็ดพระถัน เห็นได้ชัดแม้ข้างซ้ายจะปกคลุมด้วยจีวร แต่ก็เห็นได้ชัดราวไม่ได้สวมจีวรกระนั้น บั้นพระองค์คอดงดงามสังฆาฏิ ด้านหลังยาวจรดฐาน ด้านหน้ายาวจรดพระนาภี อยู่ท่ามกลางพระถัน เบี่ยงมาทางซ้าย พระศอมีรอยหยัก พระหนุเสี้ยม พระพักตร์รูปไข่ พระนลาฎกว้าง พระโอษฐ์ แย้มยิ้มน้อยๆ เหมือนทรงเมตตา กับมวลพุทธศาสนิกชน พระขนงชิดติดกัน โก่งราวคันศร ที่กำลังน้าวยิง พระเนตร มองลงล่างเล็กน้อย งดงาม พระนาสิกเป็นสันงามสมกับพระพักตร์ พระกรรณ ยาวเกือบถึงพระอังสา แนบพระพักตร์ พระศกเม็ดเล็กงดงาม สมกับขนาดพระเศียร เปลวเพลิงเหนือพระเศียรสูง งดงามกว่าพระบูชาทุกแบบ ฐานงดงาม มีความสูง เหมาะกับขนาดของพระกำแพงสามขา ซึ่งนับว่าน่าชม ที่สุด ในบรรดาพระบูชาของเมืองกำแพงเพชร ทุกแบบ พระกำแพงสามขา จึงกลาย เป็นสัญลักษณ์ ของพระบูชา ในเมืองกำแพง ที่ผู้คนที่ชื่นชอบ และสนใจพระบูชา แสวงหา ที่จะได้บูชา กันทุกคน
พุทธคุณ ของพระกำแพงสามขา คนกำแพงเพชร เชื่อว่า มีพุทธคุณ ด้านโชคลาภ แคล้วคลาด ก้าวหน้า และเมตตามหานิยม
พระกำแพงสามขา จึง มีความหมาย ต่อผู้ต้องการพระบูชา ไปบูชา เพื่อแสดงว่า เป็นพระกำแพง เป็นคนกำแพง และเป็นของดี กำแพงเพชร ไปนิจนิรันดร์
สันติ อภัยราช
๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๓
| จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช |
|
มกราคม 17, 2021, 12:44:28 am
|
|||
|
|||
|
ข่าว: จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช ยินดีต้อนรับสมาชิก และผู้เยื่ยมชมทุกๆท่าน |
