จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

ตอนที่  ๕   สาขากีฬาภูมิปัญญาไทย

ชื่อรายการ    อีเตะ

ชาติพันธุ์
คนไทย

ภูมิหลัง / ประวัติศาสตร์ (ความเป็นมา)
      อีเตะเป็นกีฬาและการละเล่นของเด็กไทยในอดีต  ที่ปัจจุบันไม่พบเห็นแล้ว สำหรับการเล่นอีเตะของชุมชนวัดพระบรมธาตุ  ตำบลนครชุม  จังหวัดกำแพงเพชร  เป็นกีฬาขณะนี้ได้สูญหายไปจากท้องถิ่นแล้วตามที่ได้เก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้เล่นซึ่งขณะนี้อายุประมาณ  ๕๐ ? ๗๐  ปี  จะเป็นกีฬาและการละเล่นของเด็กผู้หญิงที่นิยมเล่นกัน

โอกาสในการเล่น
การเล่นอีเตะจะเล่นได้ทุกโอกาสตามความต้องการของผู้เล่นโดยจะใช้สถานที่เป็นใต้ถุนบ้าน
ลานบ้าน  หรือบริเวณที่เหมาะสมเป็นพื้นดินหรือพื้นซีเมนต์ก็ได้

วัสดุอุปกรณ์
      เศษกระเบื้องทุบให้เป็นลักษณะกลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง  ๒  นิ้ว จำนวน  ๑  อัน
ชอล์กหรือเศษไม้
      
กฎ / กติกา
๑.   การเล่นอีเตะไม่จำกัดผู้เล่น
๒.   ใช้ชอล์กขีดเส้นถ้าสถานที่เล่นเป็นพื้นซีเมนต์ หรือใช้ไม้ขีดในสถานที่เล่นเป็นพื้นดินให้เป็น
รูปเลข  ๑  ไทย ขนาดใหญ่ซ้อนกัน  ๒  ชั้น  และให้ขีดเส้นแบ่งเป็นห้อง ๆ จำนวนตามความต้องการของผู้เล่น


๓.   วิธีการหาผู้เล่นคนแรกโดยวิธีการโอลาหล่าตาแป๊ะ คนเยอะแยะตาแป๊ะชอบใจ  ผู้ที่ชนะจะเป็น
ผู้ที่ได้เล่นก่อน วิธีการโอลา คือการที่ผู้เล่นทั้งหมดยื่นมือออกไปพร้อมกันเมื่อจบคำว่าตาแป๊ะชอบใจ จะดูมือที่คว่ำหรือหงาย หากมีผู้เล่น  ๕  คน  หงาย  ๔  คน  คว่ำ  ๑  คน  คนที่คว่ำจะเป็นผู้เล่นคนแรก


๔.   ผู้เล่นจะใช้กระเบื้องที่ฝนจนกลมแล้วโยนใส่ช่องที่ ๑  แล้วผู้เล่นจะเขย่งเท้าเข้าไปในห้องที่มี
กระเบื้องพยายามใช้เท้าเขี่ยกระเบื้องไปยังอีกห้องหนึ่ง



หากผู้เล่นเขี่ยกระเบื้องหรือเตะกระเบื้องทับเส้นข้างหรือเส้นแบ่งห้องถือว่าตายผู้เล่นคนที่สองจะเป็นผู้เริ่มต้นเล่นใหม่


และหากเล่นเรื่อยไปจนครบทุกห้องจะเป็นผู้ชนะจะมีสิทธิเป็นเจ้าของห้องแรก  ๑  ห้อง โดยการทำเครื่องหมายของตนเองลงบนห้องแรกนั้นและหมดสิทธิเล่นต่อจะให้ผู้เล่นคนที่สองจะเป็นผู้เล่นต่อไป


      ๕. ผู้เล่นคนที่สองจะโยนกระเบื้องไปที่ช่องที่  ๒  พร้อมกระโดดแล้วเขย่งเท้ายืนที่ช่อง  ๒  พร้อมกับเขี่ยหรือเตะกระเบื้องให้ไปที่ห้องถัดไปวิธีการเล่นจะเหมือนกับห้องที่  ๑  จนครบทุกห้องผู้เล่นคนที่  ๒  จะได้สิทธิการเป็นเจ้าของห้องที่สอง  ๑  ห้อง แล้วทำเครื่องหมายไว้ และจะหมดสิทธิเล่นต่อต้องให้ผู้เล่นคนที่สามเป็นผู้เล่นต่อไป




      ๖. ผู้เล่นคนที่สามต้องโยนกระเบื้องลงในห้องที่  ๓  พร้อมกับกระโดดและเขย่งเขี่ยกระเบื้องหรือเตะกระเบื้องเช่นเดียวกันกับการเล่นห้องที่ ๑ และห้องที่ ๒  หากคิดว่ากระโดดไม่ได้ต้องการเช่าห้องของผู้เล่นคนที่ ๑  หรือคนที่  ๒  จะต้องมีการตกลงกันก่อนเล่นว่าให้มีการเช่าห้องได้หรือไม่  ถ้าเช่าได้ให้คิดค่าเช่าอย่างไร แต่ส่วนมากจะคิดค่าเช่าเป็นการตีที่มือกันจำนวน  ๓  ที  ๔ ที  หรือ  ๕  ที  แล้วแต่ผู้เล่นจะตกลงกันเอง เมื่อผู้เล่นคนที่สามเช่าห้องแล้วสามารถยืนเขย่งเท้าที่ห้องนั้นได้โดยไม่ตาย
      ๗. ผู้เล่นอีเตะจะผลัดกันเล่นอยู่เช่นนี้จนหมดห้องหรือผู้เล่นเบื่อไม่อยากเล่นต่อก็ยุติการเล่น

ลักษณะเฉพาะ
การเล่นอีเตะเป็นกีฬาที่นิยมสำหรับเด็กผู้หญิงและนิยมเล่นในบริเวณใต้อาคารบ้านเรือน หรือตาม
ลานบ้านหรือใต้ต้นไม้จะไม่นิยมเล่นกลางแดด
 
สถานะปัจจุบัน
เป็นกีฬาที่ปัจจุบันไม่มีผู้เล่นแล้ว