จดหมายเหตุวัฒนธรรมกำแพงเพชร โดย อาจารย์สันติ อภัยราช

พระกำแพงยอดขุนพล
พระกำแพงพระยอดขุนพล   วงการพระบางท่านเรียกขานว่า   “พระกำแพงเสมาตัด แห่ง ชากังราว” หรือขุนแผนเมืองกำแพง  ที่พบนั้นจะปรากฏมีเนื้อชินเงิน  เนื้อดิน  และเนื้อว่าน บางองค์มีหน้าทองติดหน้าอยู่ มีทั้งพิมพ์ใหญ่   และพิมพ์เล็ก   ซึ่งมีขนาดย่อมกว่าเล็กน้อย   มีการขุดพบพระพิมพ์นี้ได้อีกหลายกรุ เช่น กรุวัดบรมธาตุ และบริเวณลานทุ่งเศรษฐี  พระที่ขุดพบในกรุจำนวนมากจะมีสภาพปานกลาง   ผุกร่อน   โดยส่วนมากทั่วองค์พระผิวจะดำคล้ำ  เกิดจากรอยรานและระเบิดมาก   ส่วนน้อยเท่านั้นที่จัดว่าเป็นพระสวยงาม สภาพเทหล่อจากแม่พิมพ์เดิมที่ติดลึกคมชัดพอควร    พร้อมมีคราบปรอทขาวแวววับดั่งองค์พระในภาพนี้ ที่เป็นพระพิมพ์ใหญ่       ด้านหลังพระเป็นลายผ้า        มีผิวปรอทขาวประปรายทั่วหลังพระ และมีฝ้ากรุราดำนับว่าเป็นพระที่สวยสง่าและงดงามมาก
 
พุทธลักษณะ
เป็นพระปางมารวิชัย ลักษณะองค์พระเหมือนพระพุทธรูป “ทรงเทริด”  (อ่านว่า เซิด)
     นักพระเครื่องอาวุโส ได้เขียนถึง พระยอดขุนพล ว่าเป็นพระที่น่าใช้มาก มี ๓ เมืองใหญ่ๆ ที่สร้างพระพิมพ์นี้ คือ ลพบุรี ที่ท่านเรียกว่า พระยอดขุนพล เมืองละโว้ /กำแพงเพชร ที่เรียกว่า พระยอดขุนพล ชากังราว และ กรุงศรีอยุธยา ที่เรียกว่า พระยอดขุนพล อโยธยา


 
พระยอดขุนพล เสมาตัด เป็นพระเนื้อขินเงิน รูปทรงห้าเหลี่ยม    จัดเป็นยอดขุนพลแบบครบสูตร 4 ประการ คือ
 1.) องค์พระประทับอยู่ในซุ้มเรือนแก้ว ลักษณะคล้ายๆกับตัดใบเสมา ที่ประดิษฐานอยู่หน้าโบสถ์ จึงเป็นชื่อเรียกชื่อพิมพ์   “เสมาตัด”     ลักษณะของซุ้มเหนือจากเสาซุ้มที่รองรับจากฐานทั้งสองข้างขึ้นไป บริเวณหัวเสา    มีลวดลายกนกประดับอยู่สองข้าง  และยอดบนสุดตรงกึ่งกลางมีกนกหัวซุ้มสวยงาม พร้อมมีรัศมีขีดตรงเล็กๆ ประดับอยู่ในกรอบซุ้ม
  2.) พระเกตุสวมมงกุฎลักษณะทรงเทริดขนนก  ด้านบนพระมงกุฎลักษณะคล้ายปิ่นแบบแนวตั้งจำนวน 5 ปีก     
 3.) องค์พระประทับนั่งอยู่บนฐานบัวเล็บช้างจำนวน 5 ดอก มีดอกใหญ่อยู่ 3  ดอก  และดอกเล็ก 2 ดอกวางซ้อนระหว่างกึ่งกลางทั้งสอง
 4.) องค์พระประทับนั่ง   “ปางมารวิชัย”   นับเป็นปางสุดท้ายขององค์สมเด็จสัมมาสัมพุทธเจ้า     ก่อนที่จะทรงสามารถบรรลุสัมโพธิญาณตรัสรู้       


พุทธคุณ
พระยอดขุนพล   พุทธคุณแสดงออกทางด้านคงกระพันชาตรี   ถือเป็นสุดยอดของความมีมหาอำนาจ โบราณกาลใช้ในการออกรบของเหล่าทหารหาญ    ประจำตัวชายชาตรี มี สำเร็จผลทางทำมาค้าขายด้วย ทำให้ร่ำรวย






















    
(http://upic.me/i/i2/20150321_1320541.jpg) (http://upic.me/show/55038911)